Eglwys Bresbyteraidd Cymru / The Presbyterian Church of Wales
Capel y Garn, Bow Street
 Gweinidog: Y Parch. Ddr R. Watcyn James
 Ysgrifennydd: Mr Alan Wynne Jones
Y Capel
 

Myfyrdodau




Adnoddau addoli gan y Parch Watcyn James - 2020


'Dameg yr Heuwr' - myfyrdod yn seiliedig ar Mathew 13:1-9, 18-23 'Dameg yr Heuwr'
'Deuwch ataf fi' - myfyrdod yn seiliedig ar Mathew 11:10-30 'Deuwch ataf fi'
'Gwobr ffydd' - myfyrdod yn seiliedig ar Mathew 10:40-42 'Gwobr ffydd'
'Rhyfeddaf fyth dy ras' - gwasanaeth yn seiliedig ar 1 Pedr 4:12-5:11 'Rhyfeddaf fyth dy ras'
'Dioddef o achos cyfiawnder' - gwasanaeth yn seiliedig ar 1 Pedr 3:8-22 'Dioddef o achos cyfiawnder
'Y maen sydd yn y gongl' - gwasanaeth yn seiliedig ar 1 Pedr 2:1-10 Y maen yn y gongl.pdf
'Gobaith Bywiol' - gwasanaeth yn seiliedig ar 1 Pedr, pennod 1 Gobaith Bywiol
'Y Bugail Da' - darlleniadau a myfyrdod Y Bugail Da
'Felly y credasoch chwithau' - myfyrdod ar 1 Corinthiaid, pennod 15 'Felly y credasoch chwithau'
Myfyrdodau ar gyfer y Groglith a'r Pasg: Yn ?l yr Ysgrythurau
Myfyrdod Nos Iau Cablyd, 9 Ebrill: Cablu a charu
Gwasanaeth Sul y Blodau, 5 Ebrill: Sul y Blodau
Oedfa 29 Mawrth: Dyma gyfarfod hyfryd iawn (2)
Oedfa 22 Mawrth: Dyma gyfarfod hyfryd iawn




Am fyfyrdodau ar y Nadolig, cliciwch Nadolig
Am weddïau ar ddechrau blwyddyn, cliciwch Dechrau Blwyddyn
Am fyfyrdodau ar y Grawys a'r Pasg, cliciwch Pasg
Am fyfyrdodau ar y Pentecost, cliciwch Pentecost
Am fyfyrdodau ar Ddiolchgarwch, cliciwch Diolchgarwch


Gwanwyn y Pasg

we
Mae'n wanwyn!

Mae'r calendr yn dweud ei fod yn wanwyn ac mae'r ŵyn bach i'w gweld yn fwy niferus yn y caeau bob dydd! Ond mae'n bwrw eira. Trwch o eira.

Ac er i mi gyhoeddi i'r byd ar fore Dydd Gŵyl Dewi fod y gwanwyn wedi dod, mae'r tywydd yn mynnu ateb trwy ddweud na chollodd y gaeaf ei afael eto!

Ond mae'r dydd yn ymestyn. Bob dydd mae'r haul yn gynhesach. Bob dydd mae'r gaeaf yn gollwng ei afael.

Ac er mor oer yw'r hin, ac er i'r hirlwm frwydro i ddal ei afael, dim ond mater o amser yw hi cyn bydd yr haul wedi gorchfygu yn y frwydr flynyddol. Gwyddom y cawn weld y perthi yn eu llawnder, bywyd yn ei anterth a hirddyddiau haf yn llywodraethu o'r diwedd.

A beth am fywyd ein capeli?

Nid anghrediniaeth sy'n peri i ni wangalonni pan fo'r hinsawdd ysbrydol o'n hamgylch mor oer. Ond anghrediniaeth fyddai credu mai gan awelon y gaeaf ysbrydol mae'r gair diwethaf. Anghrediniaeth fyddai cynllunio'n dyfodol gan gredu mai 'realiti' ein profiad presennol yw'r Realiti o olwg yr Arglwydd.

Yn ganolog i'n dealltwriaeth o'r ffydd ceir y sicrwydd hwn. Credwn ym muddugoliaeth Iesu Grist y daeth tro ar fyd. Datganwn nid yn unig fod y tywydd wedi newid ond bod yr hinsawdd ysbrydol ei hun wedi troi.

Mae presenoldeb pobl sy'n caru ac yn gwasanaethu'r Arglwydd Iesu Grist yn arwydd o hynny. Ac os oes gennym lygaid i weld ac i sylwi byddwn yn gweld bod yna arwyddion o fywyd newydd yn y tir hyd yn oed yn awr.

Anghrediniaeth fyddai dweud wrth ein gilydd na allwn weld, trwy drugaredd Duw, gynnydd go iawn yn ein broydd a'n cynulleidfaoedd hyd yn oed heddiw.

Oherwydd mae Arglwydd Bywyd wedi dod. Ac y mae'r gwanwyn di-droi-'nôl wedi cyrraedd a byddwn yn dathlu'r Pasg. Byddwn yn cofio am farwolaeth Iesu Grist ar y groes, a bod cariad Duw wedi dod i wella'n harcholl drwy gymryd clwyf ei hun.

Byddwn yn cyhoeddi mai buddugoliaeth oedd yr hyn ddigwyddodd ar y groes. Byddwn yn cyhoeddi bod buddugoliaeth y groes wedi ei chyhoeddi i'r byd mewn bedd gwag.

Bedd gwag!

Bedd gwag oedd wedi ei gyhoeddi o flaen llaw gan Iesu ei hun. Bedd gwag wedi'r fflangellu. Bedd gwag wedi'r cynhebrwng brysiog wrth i'r haul fachlud. Bedd gwag ar doriad dydd. Bedd gwag a'r disgyblion yn methu dirnad na deall beth oedd yn digwydd. Bedd gwag ac Atgyfodiad yr Atgyfodiad Mawr ei Hun.

Ymhen deugain niwrnod wedi hynny, wedi iddo dreulio amser gyda'i ddisgyblion, dyrchafwyd Iesu i'w safle haeddiannol. Wedi i'r Arglwydd ddiosg ei goron, ar sail ei ufudd-dod hyd angau'r groes a'i fuddugoliaeth ar angau a'r bedd, derbyniodd Iesu Grist 'yr enw' mwyaf mawr. Cafodd yr Arglwydd ei gyhoeddi yn Arglwydd. Ar sail ei fuddugoliaeth drosom trechwyd y twyllwch, caethiwyd caethiwed, goresgynnodd y goleuni, rhyddhawyd grym bywyd Teyrnas Dduw. Cyrhaeddodd y Gwanwyn Mawr ei Hun, ac ni fydd troi yn ?l i oerfel y gaeaf mwy.

Mi wn. Mae'r tywydd a'r hinsawdd ysbrydol presennol yng Nghymru, i'n golwg a'n tyb ni, yn peri i ni ofyn lle mae ?l y fuddugoliaeth hon?

Mae'n fis Mawrth. Ac mae'n bwrw eira. Mae'r calendr, y rhagolygon a'r tywydd oll yn gwawdio'r datganiad fod y gwanwyn wedi cyrraedd. Ond mae'r haul wedi troi. Ac mae llawnder y bywyd newydd gerllaw.

Mae'r Pasg a'r bedd gwag yn dystion, er gwaethaf ein hofnau, ein hamheuon, ein hansicrwydd, ein profiad presennol, fod grym newydd, grym gras, grym Cariad anorchfygol Duw dros bopeth yn sicr.

Peidiwn ? chredu'r proffwydi anobaith sy'n darogan gwae a thywyllwch. Nid oes gan sylwebyddion anghrediniol mo'r offer na'r weledigaeth i drefnu nac atal cyflawniad addewidion Duw. Agorwn ein llygaid i chwilio am arwyddion a gwedd?wn am ddealltwriaeth i adnabod arwyddion gwanwyn Duw yn ein gwlad.

Byddwn yn hyderus. Byddwn yn ffyddiog. Dywedwn wrth ein gilydd ac wrthym ein hunain fod 'Iesu wedi cario'r dydd, Caiff carcharorion fynd yn rhydd'. Ni all unrhyw rym ei rwystro. Fel y mae'r gaeaf yn cilio o flaen haul y gwanwyn a grym yr haf, felly mae sicrwydd buddugoliaeth derfynol yr Arglwydd!

Ar sail yr hyn a addawodd yr Arglwydd i'w Eglwys gwedd?wn y cawn brofi mwy o'i ras o Sul i Sul, o oedfa i oedfa. Gwedd?wn y bydd ei Deyrnas yn dod i drigo yn ein calonnau'n unigol, yn fwy amlwg yn ein plith fel cynulleidfa ac yn gynyddol yn ein byd - fel y mae yn y nef ei hun. A gwedd?wn yn hyderus. Mae'r Arglwydd yn awyddus i fendithio'i bobl.

I gloi. Y mae gennyf wahoddiad hefyd. Os oes unrhyw un sy'n darllen hyn o eiriau heb fod yn aelod mewn capel neu eglwys neu os ydych yn aelodau sydd wedi cefnu carwn eich gwahodd i ymuno efo ni yn ein haddoliad a'n gwasanaeth o'r Arglwydd Iesu Grist.

R. Watcyn James (Mawrth 2018)



Emyn i rai a gollwyd mewn rhyfel



Arglwydd Iesu, clyw ein gweddi
Wrth gysegru ein coff?d
Am anwyliaid na ddychwelodd
O gyflafan maes y gad.

Plant diniwed oeddynt, Arglwydd,
Gyda'r utgyrn ar eu clyw
Yn cyhoeddi rhyfel cyfiawn
Er mwyn achub dynol ryw.

Bendithia'r cof amdanynt heddiw,
Gwag yw'r aelwyd yma o hyd,
Taena d'adain, dirion Iesu,
Ar eu llwch ym mhellter byd.

Maddau, Arglwydd, maddau'r gwastraff
Beunydd ddaw o golli gwaed
Yng nghynhaeaf trist yr arfau,
Glŷn euogrwydd wrth ein traed.

Arglwydd Iesu, cadw'u hysbryd
Heddiw'n dawel gyda thi,
Fel bod archoll dwfn eu colli
Yn esmwytho'n heddwch ni.

Vernon Jones



Araith Ymadawol y Parch Wyn Morris, Llywydd Cymdeithasfa'r De



Ar ddiwedd ei gyfnod fel Llywydd Cymdeithasfa'r De, cyflwynodd y Gweinidog ei araith ymadawol nos Fawrth, 13 Mai 2014, yng Nghapel y Crwys, Caerdydd. I ddarllen ei araith, cliciwch Araith



Beth petai'r Iesu'n dychwelyd i'r byd y Nadolig hwn?


Maeâ??n hen, hen gwestiwn. Beth petaiâ??r Iesuâ??n dychwelyd iâ??r byd y Nadolig hwn? Gallaf ddychmygu y câi gyhoeddusrwydd mawr. Byddaiâ??r hanes i gyd ar dudalennau blaen y papurau a sôn am ddiwygiad yn y tir unwaith eto. Siawns na fyddaiâ??r tyrfaoedd yn ei heglu hi yn eu miloedd iâ??r Wembley Arena, neu i Stadiwm y Mileniwm, i wrando arno â?¦Â llond bysiau o Geredigion â?¦Â trenau arbennig o Aberystwyth. Deuaiâ??r Iesuâ??n enwog dros nos, yn 'instant celebrity', ar gyfrif ei enw da ar hyd y canrifoedd.

Mae llawer iâ??w ddweud dros y fath dybiaeth, oherwydd oes y cynnwrf aâ??r hype yw hi heddiw. Eir atiâ??n barhaus i wario arian diddiwedd ar greu hysteria. Meddyliwch sut y caiff sêr y byd pop ac arwyr y maes chwarae eu hyrwyddo yn y wasg aâ??r cyfryngau. Diau y byddaiâ??n rhaid iâ??r Iesu wrth asiant, ac yntauâ??n cael ei ddilyn yn barhaus gan gamerâu teledu, gohebwyr a chyhoeddwyr llyfrau. Ai dyna fyddaiâ??r sefyllfa? Na, dydw i ddim yn meddwl rywsut, oherwydd ni fyddaiâ??r Iesu heddiw yn wahanol iâ??r Un a ddaeth iâ??r byd ddwy fil o flynyddoedd yn ôl: â??Iesu Grist, yr un ydyw ddoe a heddiw ac am byth.â?? (Hebreaid 13:8)

Felly, sut ddeuaiâ??r Iesu iâ??r byd y Nadolig hwn?

Yn gyntaf, byddaiâ??n siŵr o ddod i mewn drwy ddrws isel. Nid yn y palas brenhinol y ganwyd Iesu, ond yn stabl yr anifeiliaid; nid yn fab i dywysoges, ond yn blentyn i forwyn dlawd. A phan ystyriwn fod Palesteina yn y ganrif gyntaf yn un o daleithiau mwyaf anghysbell yr Ymerodraeth Rufeinig, oni fyddaiâ??n rhesymol meddwl mai yn un o wledydd tlawd y Trydydd Byd y câiâ??r Iesu ei eni heddiw? Ni fynnai unrhyw gyhoeddusrwydd pan oedd ar y ddaear. Sylwedd yn hytrach na steil oedd ei arwyddlun; integrity ac nid image oedd ei gymhelliad. Doedd spin talk neu sales pitch ddim yn rhywbeth a goleddai. Yn wir, yr unig beth a ddeisyfaiâ??r Iesu gan ei ganlynwyr oedd gronyn bach o ffydd fel y deuai pobl i gredu ynddo aâ??i dderbyn fel Gwaredwr personol.

Yn ail, byddaiâ??n siŵr o greu aflonyddwch. Diau y byddai unbenaethiaid, rhyfelgarwyr a gwleidyddion cyfrwys y byd yn ennyn ei lid, yn ogystal ââ??r holl anghyfiawnderau economaidd syâ??n difwynoâ??n hoes. Maeâ??r Testament Newydd yn sôn amdanoâ??n codi ei lais yn erbyn trachwant, eithafiaeth wleidyddol ac annhegwch cymdeithasol. Am hynny, gwae unrhyw wladwriaeth heddiw syâ??n argymell arfogaeth lawn ac unrhyw gyfundrefn gymdeithasol syâ??n gormesuâ??r difreintiedig. Diau y byddaiâ??r Iesuâ??n aflonyddu ar y status quo crefyddol hefyd. Rwyâ??n amauâ??n fawr a fyddaiâ??n cymeradwyo enwadaeth rywsut ac oâ??r herwydd, efallai na châi fawr o groeso yn rhai oâ??n heglwysi heddiw, mwy nag a gafodd yn synagogauâ??r Iddew ddwy fil o flynyddoedd yn ôl!

Yn drydydd, byddaiâ??n siŵr o gymysgu â phobl ddifreintiedig. Bugeiliaid oedd y rhai cyntaf i glywed am ei enedigaeth, a physgotwyr a chasglwyr trethi oedd y rhai a alwyd ganddo. Misfits i gyd! Tybed, felly, ai merched y nos a charidýms y strydoedd cefn fyddai trwch ei gefnogwyr heddiw ac aiâ??r tlodion aâ??r digartref, yr alcoholiaid aâ??r defnyddwyr cyffuriau fyddai ei gyfeillion pennaf? Os hynny, gallaf ddychmygu na fyddaiâ??r rhan fwyaf ohonom yn dewis ei arddel. Ond ar bobl fel hwy y rhoddodd Iesu ei fryd ddwy fil o flynyddoedd yn ôl gan y gwyddai nad yr hyn y gallent hwy ei wneud iddo ef oedd yn bwysig, ond yr hyn y gallai ef ei wneud iddynt hwy.

A fydd eleniâ??n wahanol? Ai mewn ffordd annisgwyl y dawâ??r Iesu iâ??n plith y Nadolig hwn? Sut fath o dderbyniad gaiff e tybed? Bydd yn siŵr o ddod, nid yn y cnawd fel y gwnaeth y tro cyntaf, ond yn yr Ysbryd syâ??n trigo yn ei bobl. A phan ddaw, bydd yn rhaid penderfynu.

Ni flinem ar Ei foliannu â?? oâ??i gael
Yn fab gwyn o deulu;
Petrusem, petaiâ??r Iesu
Yntauâ??n dod yn blentyn du.

J Eirian Davies

(WRhM)



Myfyrdod y Pasg - 'Eiliadau Atgyfodedig'


Mae'n siŵr ein bod i gyd wedi cael y profiad anffodus o racsan neu dorri rhywbeth yn ddarnau - dilledyn, cwpan, plat, neu ddarn o wydr efallai, rhyw declyn bach pitw nad oedd angen i ni boeni'n ormodol yn ei gylch. Ond beth petai'r teclyn hwnnw'n dlws neu'n addurn gwerthfawr? Dychmygwch y siom a deimlem o golli trysor oedd wedi bod yn y teulu ers cenedlaethau am i ni fod mor ddiofal a'i adael i syrthio rhwng ein dwylo i'r llawr. Efallai mai ein hadwaith ar y pryd oedd ystyried a allem roi'r darnau yn ôl at ei gilydd, ond buan y chwalwyd ein gobeithion wrth i ni sylweddoli nad oedd hynny'n mynd i fod yn bosibl. Sut oeddem wedyn yn mynd i dorri'r newydd drwg wrth y teulu? Ond efallai mai penderfynu cadw'r cyfan yn dawel a wnaethom yn y gobaith na fyddai neb yn sylwi.

Rhyw brofiadau tebyg gafodd y disgyblion wedi'r croeshoelio. Rhyw griw bach digalon oedden nhw, pobl siomedig ac isel eu hysbryd, a'u ffydd wedi'i rhwygo'n ddarnau. Roedd popeth a fuasai o werth yn eu bywydau wedi'i racsan yn llwyr. Mae'n amlwg mai dyddiau anodd ac ingol oedd y dyddiau hynny i ganlynwyr Iesu. Roedd hi'n ymddangos fel petai'r hen amseroedd da o fod yn ei gwmni nos a dydd wedi diflannu am byth. Roedd Jwdas wedi'i fradychu, Pedr wedi'i wadu, a phob cyfeillach wedi'i darnio. Sut oedd deall yr hyn oedd wedi digwydd ar Galfaria? Roedd y cyfan yn ddirgelwch llwyr.

Ond os yw neges y Pasg yn rhannol yn neges am rwygo y mae hefyd yn neges am gyfannu, am bobl yn rhoi pethau 'nôl at ei gilydd ac yn cael gafael ar y gwirionedd, neu efallai mai'r gwirionedd sy'n mynnu cael gafael arnyn nhw. Dyna oedd profiad Thomas yr Anghredadun. Mynnai weld â'i lygaid ei hun cyn y gallai dderbyn y gwirionedd ond ar ôl iddo ddod wyneb yn wyneb â'r Crist byw yn yr oruwchystafell fe brofodd ryw eiliad atgyfodedig fawr, yn union fel y disgyblion eraill wythnos ynghynt. Dyna hefyd fu profiad Mair Magdalen yn yr ardd, a'r ddau ddisgybl ar ffordd Emaus. Bu bron i Pedr golli'r dydd wrth iddo wadu ei Feistr deirgwaith ond ar lan Môr Tiberias fe'i cyfannwyd a'i adfer i'r flaenoriaeth yr oedd wedi'i hennill ynghynt, oherwydd nid mewn dicter a siom yr edrychodd Iesu arno ond mewn tosturi a chariad.

Pan fo pethau yn cael eu rhacsan yn ein bywydau, fel a ddigwyddodd ym mywyd Pedr, mae'r Iesu bob amser yn barod i'n nerthu drwy roi cyfle newydd i ni: 'Ac er imi wedyn ei wadu yn ffôl, / Cymerodd fi, Seimon, i'w fynwes yn ôl.' ('Seimon, mab Jona', I. D. Hooson) With the breaking comes the re-making.

Rhaid i ninnau geisio ein heiliadau atgyfodedig. Nid ydym o anghenraid yn mynd i weld Crist ar ei newydd wedd y Pasg hwn yn cerdded i mewn drwy ddrysau caeedig, nac ychwaith yn ymddangos o'n blaen fel rhyw ddrychiolaeth ar lan y llyn. Ond efallai y'i gwelwn ef mewn gweddi ac addoliad, yn y weithred o estyn maddeuant i gyfaill, neu wrth ymwrthod â'r demtasiwn o wneud rhywbeth sy'n groes i'w ddysgeidiaeth. Un o wirioneddau mawr yr Efengyl Gristnogol, ac sy'n cyrraedd ei uchafbwynt yn yr Atgyfodiad, yw'r nerth a gawn i'n cymodi ein hunain nid yn unig â Duw, ond â phawb yn ddiwahân. Grym iachusol yw grym yr Atgyfodiad bob amser.

Ceir sawl adroddiad gwahanol yn yr Efengylau am y Crist Atgyfodedig yn ymddangos i'w ddisgyblion, ond mae un peth yn gyffredin rhynddynt. Daw'r Iesu at ei ddilynwyr yn eu cyflwr emosiynol bregus gan gyffwrdd â' calonnau trist. Daw atom ninnau heddiw hefyd, yn dyner ac yn sensitif, am ei fod yn awyddus i roi i ni ein heiliadau atgyfodedig ein hunain fel y cawn ein hadfer i berthynas gyflawn ag ef. Am hynny, ni raid i ni ofyn iddo, 'Pwy wyt ti?' Byddwn yn gwybod pan ddaw mai yr Arglwydd ydyw.

Tyred Arglwydd cu, i'r canol,
Gad in weld dy rasol wedd;
Dyro glywed dy hyfrydlais,
Wrth ein henaid traetha hedd:
Hyn fydd ddigon
O lawenydd ac o wledd.

(Dafydd Jones o Gaeo)

(WRhM)



Myfyrdod ar y Gemau Olympaidd

Rhedeg y Ras - yr her i ni heddiw


Tybed faint ohonoch chi a welodd y ffilm ragorol honno, Chariots of Fire? Y prif gymeriad yw Eric Liddell, Sgotyn ifanc a anwyd yn Tientsin, China, a'i rieni ar y pryd yn gweithio fel cenhadon yno. Yr oedd hi?n ddymuniad gan y mab, hefyd, i fynd yn genhadwr gan y gwyddai fod Duw wedi'i alw i'r gwaith ond, yn ogystal, credai Eric Liddell fod Duw wedi rhoddi'r ddawn iddo i redeg yn gyflym. Meddai, 'Pan wyf yn rhedeg, teimlaf ei fod yn ymhyfrydu ynof. Byddai rhoi'r gorau i redeg yn gyfystyr â dirmygu Duw.' Ymhen hir a hwyr, fe ddychwelodd y gwibiwr ifanc i China i genhadu a bu farw yno mewn gwersyll carcharorion, ond nid cyn ei fod wedi rhedeg y ras dros Dduw yn y Chwaraeon Olympaidd yn Paris yn 1924, pryd yr enillodd y fedal aur yn y 400 metr gan dorri record y byd.

Y mae gennym ninnau hefyd ras i'w rhedeg mewn bywyd. Cawn ein hatgoffa o hynny yn Ail Lythyr Paul at Timotheus, llythyr a ddisgrifiwyd fel 'yr un mwyaf teimladwy' o'i holl lythyrau. Sonia Paul am y pwysigrwydd o ddal ati yn ras fawr bywyd: 'Yr wyf wedi ymdrechu'r ymdrech lew, yr wyf wedi rhedeg yr yrfa i'r pen, yr wyf wedi cadw'r ffydd.' Nid oes dim sy'n guddiedig nac astrus yn y gosodiadau yma ac y mae'r hyn a ddywed yr Apostol yn gwbl glir. Y mae bod yn Gristion yn golygu dioddef i'r eithaf, y mae'n golygu ymdrechu i'r eithaf yn erbyn y drygioni sydd o'n mewn ac o'n cwmpas ym mhobman. Ond er gwaetha'r anawsterau y mae'n bosibl llwyddo, dim ond i ni gadw'n golwg yn sefydlog ar Grist Iesu ein Harglwydd, yr hwn yntau a ymddygnodd i'r eithaf.

Rhed yrfa gref drwy ras y nef,
cod olwg fry iw' weled ef;
bywyd a'i her sydd iti'n dod,
Crist yw y ffordd, a Christ yw'r nod.

Wrth gwrs, nid yw'r ras fyth wedi'i hennill hyd nes y byddwn wedi croesi'r llinell derfyn ac am hynny ni ddylai unrhyw beth beri i ni laesu dwylo ac ymlacio ar hyd y ffordd. Ymhlith y damhegion mwyaf treiddgar a lefarodd yr Arglwydd Iesu y mae'r rhai sy'n cyfeirio at fethiant y rhai hynny a oedd wedi dechrau'r daith yn dda ond na lwyddodd i ddal ati hyd y diwedd, er enghraifft Dameg yr Heuwr (Mathew 13:5?6) a Dameg y 'Deg Morwyn Ffôl' (Mathew 25:8-10). Er i ninnau hefyd addo bod yn ffyddlon i'r Arglwydd Iesu, parod iawn ydym i droi cefn arno a'i adael. Efallai mai geiriau mwyaf trasig yr Efengyl yw'r rhai a lefarodd Iesu wrth y Deuddeg pan oedd hi'n ymddangos na ddymunent ei ddilyn mwyach, 'A ydych chwithau hefyd, efallai, am fy ngadael?' (Ioan 6:67).

Y mae gwobr i'r Cristion am gwblhau'r ras. Gwyddai'r Apostol Paul fod y dorch a roddir am gyfiawnder ar gadw iddo ac y byddai'r Arglwydd Iesu, y Barnwr cyfiawn, yn ei chyflwyno iddo pan ddeuai ei yrfa i ben. Neu, a defnyddio ieithwedd y Chwaraeon Olympaidd, y mae'r ras drosodd a'r enillydd ar y llwyfan yn disgwyl cael ei goroni ger bron y dyrfa. Coron llawenydd ydyw. 'Ardderchog, fy ngwas da a ffyddlon - tyrd i ymuno yn llawenydd dy feistr.' (Mathew 25:21)

Brwydra bob dydd, cryfha dy ffydd,
Crist yw dy nerth i gario'r dydd;
mentra di fyw a chei gan Dduw
goron llawenydd, gwerthfawr yw.

Daliwn ati. Rhedwn y ras i'w therfyn. Enillwn y dydd. Derbyniwn y wobr.

(Sylwadau'r Parch Wyn Rhys Morris, yn Gair o'r Garn, 2.4, Haf 2008, a ddarllenwyd fel rhan o wasanaeth ar thema'r Gemau Olympaidd, 22 Gorffennaf 2012. I ddarllen crynodeb o'r gwasanaeth, cliciwch Gemau Olympaidd)




Y Nadolig

Tybed sut fyddech chi?n teimlo pe na bai?r Nadolig yn bod o gwbl! Yn sicr ddigon, mi fyddai bywyd yn llawer llai trafferthus. Meddyliwch o ddifrif ? dim ffws, dim ffwdan, dim gorfod poeni ein bod wedi anghofio anfon carden at Anti J?n, dim gorfod rhuthro?n wallgo i?r ganolfan siopa er mwyn dod o hyd i?r anrhegion mwyaf addas ar gyfer y teulu a?n ffrindiau; dim gorfod gosod yn eu lle y goeden Nadolig a?r holl addurniadau eraill a fu?n guddiedig yn yr atig am ymron i flwyddyn; dim gorfod poeni am goginio?r twrci a?r mins-peis; ac un peth arall, dim gorfod ateb yr hen gwestiwn dwl yna sy?n cael ei ofyn tua?r adeg yma bob blwyddyn: ?Ydych chi?n barod ar gyfer y Nadolig?? Ydyn ni erioed yn barod!! Chi?n gwybod rhywbeth, dydw i ddim yn meddwl y collwn i rhyw lawer o gwsg pe bai?r Nadolig yn cael ei ganslo eleni.

Ond arhoswch funud. Y Nadolig yn cael ei ddileu? Dydy?r peth ddim yn gwneud synnwyr o gwbl. Mi fyddai hi?n biti mawr pe na bai yna dymor o ewyllys da ar ddiwedd pob blwyddyn. Duw a ŵyr, y mae yna ddigon o ymrafael a rhyfela yn y byd, heb i ni gael gwared ??r Nadolig, Allwn ni ddim ymron agor papur newydd, neu droi?r teledu ymlaen, heb glywed am ryw erchylltra neu?i gilydd mewn rhyw gornel o?r byd. Felly, gadewch i ni atgoffa ein hunain, am o leiaf un diwrnod neu ddau ym mis Rhagfyr, mai drwy fyw?n gyt?n a heddychlon y daw hapusrwydd i ddynolryw ac nid trwy ymladd yn barhaus ??n gilydd. O?r gorau, rwy?n gwybod fod y Nadolig yn medru bod yn hynod o sentimental a masnachol a?i bod hi hefyd erbyn hyn wedi?i diraddio i fod yn ŵyl seciwlar, amrwd ac aflednais, ond ni ddylai hynny fod yn rheswm i ni gael ei gwared. Na, ar ?l ailfeddwl, mi fyddai yna rhyw wacter mawr yn ein byd heb Ŵyl y Nadolig.

Yr hyn y dylem ein hatgoffa ein hunain ohono, fodd bynnag, yw bod yna fwy i?r Nadolig nag anfon cardiau a chyfnewid anrhegion, bod yna fwy iddi na?r celyn a?r iorwg a?r goleuadau llachar. Y mae i Ŵyl y Geni ystyr ddyfnach ac ehangach o lawer. Y mae iddi ddirgelwch mawr ac aruchel, nid yn gymaint oherwydd geni baban bach mewn ystabl i fendithio?r byd, ond oherwydd gwyrth yr Ymgnawdoliad. Dywed yr Apostol Paul yn ei Lythyr cyntaf at Timotheus, ?A rhaid inni?n unfryd gyffesu mai mawr yw dirgelwch ein crefydd: Ei amlygu ef mewn cnawd ?? (1 Timotheus 3:16a). Yr un yw neges y Bedwaredd Efengyl, ?A daeth y Gair yn gnawd a phreswylio yn ein plith yn llawn gras a gwirionedd? (Ioan 1:14a). Canodd y bardd yntau:

?Ni wyddom am ddim rhyfeddach ? Cr?wr
Yn crio mewn cadach;
Yn faban heb ei wannach,
Duw yn y byd fel dyn bach.?
(J Eirian Davies)

Dyna?n union yw craidd a hanfod y Nadolig, y Mab yn dod oddi wrth y Tad wedi?i wisgo mewn cnawd dynol. Mab Duw yn dod yn Fab y Dyn er mwyn i blant dynion ddod yn blant Duw, Mab Duw yn cael ei eni o wraig fel y cawn ninnau ein geni o Dduw. Oni edrychwn ar neges y Nadolig yn y golau hynny, dim ond rhyw stori fach ddigon dymunol a sentimental am angylion, bugeiliaid a doethion fydd yr hanes am eni?r Iesu.

Felly, byddwn effro rhag i ni golli golwg ar wir ystyr yr Ŵyl eleni. Paratown ein calonnau fel y gall Duw siarad ? ni. Paratown ein hunain fel y gallom brofi o?i gariad mawr yng Nghrist Iesu. Byddwn barod ar gyfer y Nadolig.

Tangnefedd yr Ŵyl a fyddo gyda chwi oll.

(Wyn Rhys Morris)



Lliwiau a Goleuadau
Mae'r canhwyllau'n llosgi'n ddisglair yn yr Adfent,
gan ein hatgoffa am y llawenydd a ddaeth i'n byd yn Iesu Grist;
ond pan â'r Nadolig heibio diffoddir y fflam.

Llawenhawn o weld lliwiau a golueuadau'r Adfent a'r Nadolig,
ond llawenhawn fwyfwy
gan na ellir byth ddiffodd
gwir oleuni Crist.

Tyrd i'n bywydau, Arglwydd Iesu,
a chynnau ynom oleuni
a fflam cariad nad ydynt byth yn diffodd.

(Gwedd?au i'r Eglwys a'r Gymuned, addas. Trefor Lewis; dyfynnwyd o Amser i Dduw, gol. Elfed ap Nefydd Roberts, t. 173)


Salm yr Haf

O Arglwydd, nid yw fy nghalon yn drahaus,
na'm llygaid yn falch;
nid wyf yn ymboeni am bethau rhy fawr,
nac am bethau rhy ryfeddol i mi.

Ond yr wyf wedi tawelu a distewi fy enaid,
fel plentyn ar fron ei fam;
fel plentyn y mae fy enaid.

O, Israel, gobeithia yn yr Arglwydd
yn awr, a hyd byth.

(Salm 131)

Dathlu ail ddyfodiad Crist

Mae?r Iesu?n cyrraedd ar y bws
Ar fore?r trydydd dydd,
Deuluoedd trist, dewch mas o?r tai
A llawenhewch yn rhydd.

A chanu wrth ei ddilyn Ef
I?r farchnad fawr a?r ffair;
Nac ofnwch arddel wrth y byd
Y wyrth o gariad Mair.

Ewch heibio i?r capeli gwag
A chwyddo nodau?r g?n
Nes atsain muriau cysur ddoe,
Mae Crist yn cerdded ml?n.

Ni ddaeth i chwalu silffoedd ffals,
Na dymchwel byrddau chwaith
Ond cynnig swm o gariad pur
I?r enaid ar y daith.

Deuluoedd llon, rhowch iddo le
Ar eich aelwydydd llawn,
Rhag iddo neidio ar y bws
A hithau?n dri?r prynhawn.

(Vernon Jones)


Sul Croeso ?N?l

Yn ystod mis Medi 2009 bu hanner miliwn o bobl yn gwahodd rhywun arbennig i ddod ?n?l i?r capel gyda nhw. Mae pobl yn colli cysylltiad ??r eglwys am bob math o wahanol resymau ond byddai llawer yn dychwelyd petaent yn cael gwahoddiad.

Ar Sul Croeso ?N?l 2008, fe wnaeth 3,000 o eglwysi ar hyd a lled Prydain wahodd a chroesawu 37,000 o ffrindiau yn ?l atynt.

Eleni am y tro cyntaf, roedd Eglwys Bresbyteraidd Cymru yn cymryd rhan yn Sul Croeso ?N?l, a'r gobaith oedd fod llawer o aelodau'r enwad yn cymryd mantais o?r cyfle syml ond gwych hwn i wahodd eu ffrindiau i ddod ?n?l i'r capel efo nhw!

Mae?r syniad wedi tyfu?n anhygoel ers y ?Sul? cyntaf, a drefnwyd yn ardal Manceinion yn 2004, pan wnaeth 160 o eglwysi uno mewn neges syml ? ?yn eich colli chi? (missing you). Roedd y ffaith fod 1,000 o bobl wedi dod ?n?l i?r eglwys ar y diwrnod hwnnw yn bwnc newyddion ar Radio 4.

Mae mis Medi yn arbennig o addas i ddod ?n?l i?r capel gan ei fod yn cyd-fynd ? dechrau newydd blwyddyn newydd o weithgareddau ar ?l seibiant yr haf, dechrau blwyddyn ysgol newydd a thymor diolchgarwch.

Cynhaliwyd gwasanaeth arbennig o groeso fore Sul, 20 Medi yn y Garn, a braf oedd gweld nifer dda wedi dod ynghyd ar gyfer yr achlysur.


Aros i feddwl

Yn y flwyddyn hon o ddathlu genedigaethau rhai o enwogion
y gorffennol, buddiol yw cofio mai union bum can mlynedd
yn ?l y ganwyd un o ddiwinyddion mwyaf y canrifoedd, John
Calfin.

Ffrancwr oedd, ond bu raid iddo ffoi i?r Swistir
oherwydd erledigaeth am ei fod yn Brotestant. Roedd wedi?i
addysgu?n gyfreithiwr ac yn Genefa penderfynodd osod trefn
ar y Diwygiad yn y ddinas. Eto, nid oedd yn unben yno ac ni
lwyddodd i gael ei ffordd ei hun ymhob achos. Yn wir, ni
ellid disgwyl i un fel ef fod yn boblogaidd gyda?i gyfoeswyr.

Dywedwyd amdano mai dim ond disgyblion a gelynion oedd
ganddo, h.y. roedd yn amhosibl bod yn niwtral ynglŷn ag ef.
Ar ei wely angau (ac roedd yn marw?n 55 oed) dywedodd ei
hun am bobl un ddinas yn y Swistir: ?Maen nhw bob amser
wedi fy ofni i yn fwy na maen nhw wedi fy ngharu i?.

Disgyblaeth oedd popeth iddo, ond nid oedd yn ei arbed ei
hun chwaith. Os oedd yn galed wrth eraill, roedd yn galetach
wrtho ef ei hun. Bywyd syml oedd ei fywyd, ac roedd yn
gwbl onest yn ei siarad ac yn gyfaill cywir. ?Cryfder yr
heretic hwn?, meddai?r Pab amdano, ?yw na ellir ei hudo ag
arian?.

Ei gyfraniad pennaf oedd rhoi trefn ar ddysgeidiaeth a
threfniadaeth Protestaniaeth. Meddai ar feddwl clir a miniog
ac ysgrifennai mewn ffordd a oedd yn ddealladwy i bawb.
Erys ei esboniadau Beiblaidd yn werthfawr hyd heddiw. Fe?i
galwyd gan Beza, ei olynydd yn Genefa, yn ?llusern yr
eglwys?.

Pregethai athrawiaeth rhagarfaethiad, sef bod pawb wedi?u
dewis gan Dduw naill ai i iachawdwriaeth neu i
ddamnedigaeth dragwyddol ar wah?n i?w haeddiant eu
hunain. Fe fu Crist farw ar y Groes, felly, dros yr
etholedigion yn unig.

Mae pawb, meddai, yn haeddu marw, eithr fe
achubir rhai drwy ras Duw. Dylid plygu?n llwyr i
ewyllys Duw a dweud, ?Dy ewyllys Di a wneler?. Ac i
Dduw?n unig y perthyn y gogoniant, meddai.

Ymledodd Calfiniaeth i?r eglwysi diwygiedig yn yr
Iseldiroedd, yr Alban ac ymhlith y Piwritaniaid yn
Lloegr, ac yn nes ymlaen dylanwadodd yn drwm ar y
Diwygiad Methodistaidd yng Nghymru. Felly, dyna pam y gelwir
aelodau Eglwys Bresbyteraidd Cymru hyd heddiw
yn Fethodistiaid Calfinaidd.

John Tudno Williams



ARHOSWCH! ... yn enw Duw

O gwrando ein gweddi, Ysbryd Glân
am adnewyddiad yn ein tir.
Rho ym mhob calon newydd dân
i losgi'n eirias dros y gwir.
O, Ysbryd Glân, rho'r hyder gwiw
i ddweud fod Iesu eto'n fyw.

Pwyntiau gweddi i feddwl amdanynt:

Pobl o'm cwmpas - rhai'n ddiwaith, yn sâl neu mewn poen,
rhai'n ofnus, rhai'n bryderus

Cymdeithas - straen economaidd,
diweithdra, tensiynau

Teuluoedd - plant, ieuenctid,
rhieni a'r genhedlaeth hŷn

Yr eglwys - ei chryfderau a'i gwendidau,
cyfleoedd a bygythiadau

Fi fy hun - diolchiadau, gofidiau ac angen am arweiniad,
fy mherthynas â Duw, fy nheulu, fy ngwaith


Neges Olaf Dewi Sant

Dydd Sul fe ganodd Dewi offeren, a phregethodd i?r bobl, a?i debyg o?i flaen ef nis clywyd, ac ar ei ?l ef byth ni chlywir. Ni welodd llygad erioed gymaint o ddynion yn yr un lle. Ac wedi i?r bregeth a?r offeren orffen, fe roddodd Dewi yn gyffredin ei fendith i bawb a oedd yno.

Ac wedi iddo roddi ei fendith i bawb, fe ddywedodd yr ymadrodd hwn,
'Arglwyddi, frodyr a chwiorydd,
byddwch lawen a chedwch eich ffydd a?ch crefydd,
a gwnewch y pethau bychain a glywsoch ac a welsoch gennyf fi.'

(Stori Dewi Sant, gol. D. Simon Evans)


Rhedeg yr Yrfa

Ym mis Awst 2008, cynhaliwyd un o ddigwyddiadau pwysicaf y flwyddyn ym mhen arall y byd, yn Beijing, China. Er yr anghyfiawnderau dynol a chrefyddol sydd yn y wlad honno, mae'n siwr fod llygaid llawer un wedi?u hoelio?n fanwl ar yr achlysur, yn gwylio campau?r athletwyr ar y teledu gan ymhyfrydu yn eu hegni a?u dyfalbarhad. O?m rhan fy hun, nid oes hafal i?r gwibiwr cyflym neu?r rhedwr marathon dygn am ennyn diddordeb ac edmygedd y gwyliwr.

Tybed faint ohonoch chi a welodd y ffilm ragorol honno, Chariots of Fire? Y prif gymeriad yw Eric Liddell, Sgotyn ifanc a anwyd yn Tientsin, China, a?i rieni ar y pryd yn gweithio fel cenhadon yno. Yr oedd hi?n ddymuniad gan y mab, hefyd, i fynd yn genhadwr gan y gwyddai fod Duw wedi?i alw i?r gwaith ond, yn ogystal, credai Eric Liddell fod Duw wedi rhoddi?r ddawn iddo i redeg yn gyflym. Meddai, ?Pan wyf yn rhedeg, teimlaf ei fod yn ymhyfrydu ynof. Byddai rhoi?r gorau i redeg yn gyfystyr ? dirmygu Duw.? Ymhen hir a hwyr, fe ddychwelodd y gwibiwr ifanc i China i genhadu a bu farw yno mewn gwersyll carcharorion, ond nid cyn ei fod wedi rhedeg y ras dros Dduw yn y Chwaraeon Olympaidd yn Paris yn 1924, pryd yr enillodd y fedal aur yn y 400 metr gan dorri record y byd.

Y mae gennym ninnau hefyd ras i?w rhedeg mewn bywyd. Cawn ein hatgoffa o hynny yn Ail Lythyr Paul at Timotheus, llythyr a ddisgrifiwyd fel ?yr un mwyaf teimladwy? o?i holl lythyrau. Sonia Paul am y pwysigrwydd o ddal ati yn ras fawr bywyd: ?Yr wyf wedi ymdrechu?r ymdrech lew, yr wyf wedi rhedeg yr yrfa i?r pen, yr wyf wedi cadw?r ffydd.? (2 Timotheus 4:7).

Nid oes dim sy?n guddiedig nac astrus yn y gosodiadau yma ac y mae?r hyn a ddywed yr Apostol yn gwbl glir. Y mae bod yn Gristion yn golygu dioddef i?r eithaf, y mae?n golygu ymdrechu i?r eithaf yn erbyn y drygioni sydd o?n mewn ac o?n cwmpas ym mhobman. Ond er gwaetha?r anawsterau y mae?n bosibl llwyddo, dim ond i ni gadw?n golwg yn sefydlog ar Grist Iesu ein Harglwydd, yr hwn yntau a ymddygnodd i?r eithaf.

Rhed yrfa gref drwy ras y nef,
cod olwg fry i?w weled ef;
bywyd a?i her sydd iti?n dod,
Crist yw y ffordd, a Christ yw?r nod.

(WRhM)



Gweddi Wythnos Cymorth Cristnogol, 2008

Dduw?r gwynt sy?n rhuthro,
Ysguba trwy fy nifaterwch.

Dduw?r fflam danllyd,
Tania fy nhosturi.

Dduw?r lleisiau lu,
Agor fy ngenau i godi llais yn erbyn anghyfiawnder.
Fel trwy dy Ysbryd di

A?m gweithredoedd i
Y caiff y byd hwn ei drawsffurfio.
Amen.



Yr Ysbryd Gl?n yn dod ar y Pentecost

1 Ar ddiwrnod dathlu Gŵyl y Pentecost roedd pawb gyda?i gilydd eto.

2 Ac yn sydyn dyma nhw?n clywed sŵn oedd fel gwynt cryf yn chwythu drwy'r ystafell lle'r oedden nhw?n cyfarfod.

3 Ac wedyn roedd fel petai rhywbeth tebyg i fflamau t?n yn dod i lawr ac yn gorffwys ar ben pob un ohonyn nhw.

4 Dyma pawb oedd yno yn cael eu llenwi ?'r Ysbryd Gl?n ac yn dechrau siarad mewn ieithoedd eraill. Yr Ysbryd oedd yn eu galluogi nhw i wneud hynny.

5 Bryd hynny roedd Iddewon crefyddol o wahanol wledydd wedi dod i aros yn Jerwsalem.

6 Clywon nhw?r sŵn hefyd, ac roedd tyrfa fawr wedi casglu at ei gilydd i weld beth oedd yn digwydd. Roedden nhw wedi drysu, am bod pob un ohonyn nhw yn clywed ei iaith ei hun yn cael ei siarad.

7 Roedd y peth yn syfrdanol! "Onid o Galilea mae?r bobl yma?n dod?? medden nhw.

8 ?Sut maen nhw?n gallu siarad ein hieithoedd ni??

9 (Roedd Parthiaid yno, a Mediaid, Elamitiaid, pobl o Mesopotamia, Jwdea a Capadocia, Pontus ac Asia,

10 Phrygia, Pamffilia, yr Aifft, a'r rhan o Libia sydd wrth ymyl Cyrene; pobl oedd ar ymweliad o Rufain

11 ? rhai yn Iddewon ac eraill yn bobl oedd wedi troi at y grefydd Iddewig ? a hefyd Cretiaid ac Arabiaid.) ?Maen nhw'n siarad ein hieithoedd ni, ac yn dweud am y pethau rhyfeddol mae Duw wedi eu gwneud!"

(Actau 2; fersiwn beibl.net)


Ffrwythau'r Ysbryd

22 Ond dyma?r ffrwyth mae?r Ysbryd Gl?n yn ei dyfu yn ein bywydau ni: cariad, llawenydd, heddwch dwfn, amynedd, caredigrwydd, daioni, ffyddlondeb,

23 addfwynder a hunanreolaeth.

(Galatiaid 5; fersiwn beibl.net)



Wedi'r Atgyfodiad

Stori dda yw honno am y Crist Atgyfodedig yn ymddangos i?r saith disgybl ar lan M?r Tiberias. Erbyn hyn, rhyw griw bach digon digalon oedd y disgyblion, pobl siomedig ac isel eu hysbryd, dynion a oedd wedi dechrau colli ffydd yn eu Meistr. Yr oedd hi?n ymddangos fel petai?r Iesu wedi?u gadael i lawr. Y mae?n wir iddynt ei weld ar fwy nag un achlysur wedi?i Atgyfodiad a?u bod hwy hefyd wedi?u galw ganddo i?w wasanaethu yn y byd. Eto i gyd, yr oedd y dyddiau fel petaent yn gwibio heibio yn awr a dim byd o bwys yn digwydd.

Am hynny, penderfynodd saith o?r disgyblion ddychwelyd i?w cynefin ar lan M?r Galilea a thra oedden nhw?n gwylio?r cychod eraill allan ar y llyn efallai, cytunwyd mai?r unig beth i?w wneud oedd mynd yn ?l at yr hen grefft o bysgota ? gwaith cyfarwydd, lle cyfarwydd, amser cyfarwydd. Ond yn rhyfedd iawn, er iddynt fod wrthi?n pysgota drwy?r nos, ni ddaliasant ddim. Beth oedd o?i le? Y mae?n wir fod rhyw dair blynedd wedi mynd heibio ers iddynt fod wrthi yn pysgota o?r blaen. Er hynny, go brin eu bod wedi colli?r ddawn. Yr un oedd y llyn a?r nos oedd hi, yr amser gorau i bysgota.

Ond yr oedd pethau yn mynd i newid. Wrth i?r wawr dorri fe welodd y disgyblion rhyw ddieithryn yn sefyll ar y lan, ac y mae yntau yn eu holi am eu diffyg llwyddiant y noson cynt. Wedi i?r disgyblion gyfaddef na ddaliasant ddim, y mae?n galw arnynt i fwrw?r rhwyd i?r ochr dde i?r cwch. Y fath lwyddiant! Cymaint oedd y pysgod a ddaliwyd ganddynt fel nad oedd modd tynnu?r rhwyd i mewn i?r cwch. Sylweddolodd y disgyblion yn fuan mai?r Iesu oedd y dieithryn ac fe lanwyd eu calonnau ? gobaith newydd. Yn lle edrych yn ?l yn ddigalon ar yr hen amserau, dyma?r disgyblion yn awr yn edrych ymlaen at ddyddiau gwell i ddod.

Ymhen ychydig amser, o dan ddylanwad yr Ysbryd Gl?n ar ddydd y Pentecost, mi fyddent yn mynd allan i genhadu yn y byd gan ddangos dewrder anghyffredin a nerth anhygoel. Fe fu?r profiad o adnabod y dieithryn ar y lan yn gyfrwng i wneud y disgyblion yn ddynion newydd.

Y mae angen i ninnau heddiw hefyd gael yr un profiad personol o?r Crist Atgyfodedig. A welsom ni Ef y Pasg diwethaf hwn? Ai rhyw ddieithryn ar orwel pell yn unig ydoedd heb i ni fod wedi?i adnabod o gwbl? A fynnodd amheuaeth ac anghrediniaeth gael y gorau ar ein ffydd? A gawsom ein gwneud yn bobl newydd neu ynteu, ai pobl ddigalon, ofnus a siomedig ydym, yn teimlo nad oes fawr o gynnydd ar ein gwaith?

Peidiwn ? digalonni. Neges obeithiol yw un y Pasg bob amser. Dathlu buddugoliaeth a wna?r Eglwys, buddugoliaeth fod Bywyd yn drech nag angau a bod cariad Duw yn drech na chasineb dyn. Felly, seiniwn yr Haleliwia am fod Mab Duw wedi concro marwolaeth ac wedi rhwygo pyrth y bedd.

Yng ngeiriau emyn Si?n Aled:

Mae Iesu?n fuddugol, a?i bobol gaiff fyw
yn fwy na choncwerwyr drwy gariad Mab Duw;
er profi gorthrymder neu newyn neu gledd
does ball ar y cariad agorodd y bedd.

Molwch ef! Molwch ef! Mae?r gad wedi troi.
Molwch ef! Molwch ef! Mae?r gelyn yn ffoi;
mae Iesu?n fuddugol, a?i bobol gaiff fyw
yn fwy na choncwerwyr drwy gariad Mab Duw.

(WRhM)



Yr Wythnos Fawr

Arglwydd Iesu Grist,
yn ystod yr wythnos ddwys a sanctaidd hon,
a ninnau'n gweld o'r newydd
ryfeddod a dyfnder dy gariad drud,
cynorthwya ni i ddilyn ôl dy droed,
i sefyll pan fyddi'n syrthio,
i wrando pan fyddi'n wylo,
i deimlo poen dy boenau di,
ac wrth i tithau farw, ymgrymu a galaru,
fel pan fyddi'n atgyfodi
fe gawn ninnau hefyd
gydgyfranogi o'th lawenydd diddarfod.

(The Book of Common Order, dyfynnwyd o Amser i Dduw, gol. Elfed ap Nefydd Roberts, t. 246)



Gweddi Sant Ffransis o Assisi

Bydded cariad lle bo casineb,
Bydded gobaith lle bu anobaith
A lle bu amheuaeth, bydded ffydd.
Bydded cysur lle bu galar
A llawenydd lle bu tristwch
A lle bu tywyllwch megis nos
Boed goleuni megis ffydd.

(Addas. Tecwyn Ifan)




Tymor yr Hydref

A phan ddaw'r hydref yn ei rwysg
a'i law yn euro dail y coed
cawn brofi cyfoeth cnwd y maes
eleni eto fel erioed.

(Rebecca Powell)



Gweddi am Sirioldeb

O Dduw, rho imi'r sirioldeb i dderbyn y pethau na allaf eu newid;
y dewrder i newid y pethau y gallaf eu newid;
a'r doethineb i wybodaeth y gwahaniaeth rhynddynt.

(Reinhold Niebuhr)



Mae gen i freuddwyd

Mae gen i freuddwyd am y wlad
Lle bydd pawb yn bobol,
Lle na fydd gormes na nac?d
Na chas byth mwy dragwyddol.

Mae gen i freuddwyd am y wlad
Lle bydd diwedd angau,
Lle na fydd cynnen, trais, na brad,
Lle na fydd ofn cadwynau.

Mae gen i freuddwyd am y wlad
Lle bydd cariad yno,
Lle na fydd dicter mwy, na llid,
Lle na fydd neb yn wylo.

A disglair ydyw?r muriau mawr
A hardd fel m?r o wydyr,
A?r pyrth a egyr yn y wawr
I fyd a fu ar grwydyr.

Mae ar hyd yn oed ddynion lludw,
Du eu lliw, eisiau byw.

Gwyn Thomas

(Eleri Ellis Jones (gol.), Sbectol Inc, t. 127)



MUNUD I FEDDWL
Ceir stori am ddisgybl yn mynd at ei Athro Iddewig un tro
gan ofyn iddo pryd y dylai wneud heddwch ? Duw.

?Un funud cyn marw,? oedd yr ateb sydyn.

?Ond,? dywedodd y disgybl ymhellach, ?nid wyf yn gwybod pryd y bydd hynny.?

?Gwir a ddywedaist,? meddai?r Athro, ?felly, gwna hynny nawr!?





'Aelodau'r Eglwys'

Mae yna bum cant a chwe-deg o aelodau yn ein heglwys,
Ond mae cant ohonynt yn eiddil a hen.
Felly dyna adael pedwar cant a chwe deg i wneud y gwaith.
Ond mae saith deg pedwar o?r rhain yn bobl ifainc mewn colegau,
Gedy hyn dri chant wyth deg a chwech i wneud y gwaith i gyd.
Ond mae cant a hanner ohonynt wedi blino oherwydd eu hymrwymiad i?w gwaith,
Felly dyna adael dau gant tri deg a chwech i wneud y gwaith.
O?r rhain mae cant a hanner yn famau gyda phlant bach,
Sy?n gadael wyth deg chwech.
Mae pedwar deg a chwech o?r rhain ? diddordebau arbennig,
Gan adael deugain i wneud yr holl waith.
Ond mae pymtheg ohonynt yn byw yn rhy bell i ddod yn gyson,
Felly dyna adael pump ar hugain i wneud y gwaith i gyd.
Dywed tri ar hugain o?r gweddill yma eu bod wedi gwneud eu si?r,
Felly dyna adael Ti a Fi.
?Rwyf i wedi llwyr yml?dd
Felly pob lwc i ti!

(Cyfieithiad Llion Griffiths)



Eiriolaeth: ar ran y rhai mewn angen a?r rhai sy?n gweithio dros gyfiawnder

Arglwydd pawb,
gwedd?wn dros y rhai sydd mewn angen
ledled byd, gan gofio dy fod, drwy eu cri hwy,
yn galw allan am gymorth,
a?n bod ninnau, wrth ymateb iddynt hwy,
yn ymateb i tithau.

Deled dy deyrnas,
ar y ddaear fel yn y nef.

Gwedd?wn dros y rhai sydd heb fwyd ?
y rhai y mae bod yn newynog yn brofiad hollbresennol,
y rhai na ŵyr o ble y daw eu pryd nesaf,
y rhai sy?n wynebu newyn bob dydd.

Deled dy deyrnas,
ar y ddaear fel yn y nef.

Gwedd?wn dros y rhai a amddifadwyd o?r adnoddau
a gymerwn ni yn ganiataol -
dŵr glan,
dillad,
cartrefi,
addysg a gofal meddygol -
miliynau aneirif sydd â chyn lleied
tra bo cymaint gyda ni.

Deled dy deyrnas,
ar y ddaear fel yn y nef.
Amen

(Deunydd defosiwn ar gyfer Sul Cymorth Cristnogol, Mai 2007, Gwilym ac Eirian Dafydd, o?r Cristion, Ebrill 2007)

Am ddeunydd addoli pellach yn gysylltiedig â Chymorth Cristnogol, cliciwch yma



Rhyfeddol Ras

RHYFEDDOL RAS! O'r fendith dlos
Achubodd walch fel fi;
Ar goll, fe'm caed, ac ar fy nos
Fe dorrodd gwawr yn lli.

Gras 'ddysgodd ofn i'm calon goll,
Gras 'chwalodd f'ofnau lu;
O awr y credu cyntaf oll,
Gras yw fy nhrysor cu.

Er gwaethaf llaid a maglau'r byd,
Clod byth i ras, 'rwy'n fyw!
A'r gras a'm diogelodd cyd
A'm dwg i nef fy Nuw.

Addawodd f'Arglwydd im bob da,
A'i air yw 'ngobaith hael;
Yn rhan a tharian y parha
Tra pery f'einioes wael.

Pan dderfydd ynni calon gnawd,
A?m bywyd yma ar ben,
Tragwyddol hedd a fydd i'm rhawd,
Gorfoledd hwnt i'r llen.

A ninnau yno, oesau'r rhod,
Fel disglair haul yn byw,
Ni dderfydd byth ddyrchafu clod

A mawl i'n Harglwydd Dduw.

(Cyfieithiad Dafydd Owen o emyn John Newton, ?Amazing Grace?)




Gwynfydau heddiw

Gwyn eu byd y rhai a fedd y ddawn
i chwerthin ar eu pennau eu hunain,
canys hwy a gânt ddifyrrwch di-ddiwedd.

Gwyn eu byd y rhai a all wahaniaethu rhwng mynydd a manion;
hwy a gânt lawer llai o boendod.

Gwyn eu byd y rhai sydd yn ymglywed ag anghenion pobl eraill
heb gyfrif eu hunain yn anhepgorol;
byddant hwy yn hau llawenydd.

Gwyn eu byd y rhai a ŵyr pryd i dewi;
fe'u gwerthfawrogir gan bawb o'u hamgylch.

Gwyn eich bod os gallwch edmygu gwên ac anghofio gwg;
bydd yr haul yn goleuo eich llwybr.

Gwyn eich byd os gallwch gadw'n dawel a gwenu
pan fydd rhywun yn torri ar eich traws
a chwithau ar ganol brawddeg,
pan fydd rhywun yn eich gwrthddweud,
neu yn sathru ar eich cyrn;
mae'r Efengyl wedi dechrau canfod lle yn eich calon.

Uwchben popeth, gwyn eich byd os gallwch adnabod yr arglwydd
ym mhob un y dewch ar ei draws;
mae'r gwir oleuni a'r gwir ddoethineb gennych.

(Cyfieithiad o ran y gylchgrawn Eglwys yn Lanzarote, o'r Goleuad, 3 Tachwedd 2006)



YNA, TI A GREDI

Os gwelaist ti olau mwyn llygad mam yn edrych ar ei chyntafanedig
ym mhlyg ei mynwes wedi storm ei eni;
os gwelaist ti?r rhyfeddod a?r diolchgarwch yn cydlawenhau wrth anwylo?r bychan byw,

YNA, TI A GREDI

Os buost ti ar goll mewn tyrfa fawr yn blentyn bach;
os gwyddost ti am y gwae gwyllt o chwilio am wyneb dy fam
a chlustfeinio ymysg y llu am ei llais;
os teimlaist wedyn gynhesrwydd cyffyrddiad ei llaw,

YNA, TI A GREDI

Os cefaist ti dy hun yn llethol unig ar frig mynydd uchel
a?r distawrwydd mor fawr ? glas pell yr awyr uwchben;
os gwelaist dydi dy hun yn dy holl fychander yn ymyl aruthredd y mawredd mud,

YNA, TI A GREDI

Os ymgollaist rywbryd yn ogofeydd dy gof;
os ymgrwydraist yng nghilfachau dy feddwl;
os rhoddaist lam ffydd tu hwnt i gyfyngderau ffawd;
os gofynnaist i?r nos am seren, a?i chael,

YNA, TI A GREDI

Os ymdeimlaist ? hud anghyffwrdd awen bardd;
os adnabyddaist ti ecstasi llenor
pan ddaw ? gair at air mewn cariad i genhedlu syniad;
os clustfeiniaist ti ar wylofain hen alaw sy?n llefain ? thafodau dynion ac angylion,

YNA, TI A GREDI

Os buost ti yn agos, agos i boen, mor agos nes teimlo?r artaith
er nad oedd yn dy gnawd dy hun;
os bu trai a llanw anadl un annwyl yn cwyno yn dy glust,

YNA, TI A GREDI

Os oes gennyt freuddwyd na dderfydd yn y bore,
na ddifethir gan wawd yr anghredinwyr;
os gwyddost ti fod y breuddwyd hwn wedi dy feddiannu
fel y rhoddit dy einioes i?w gadw,

YNA, TI A GREDI

Os gwelaist lawenydd mawr sydd ??i berarogl yn goroesi pob diflastod a thristwch;
os bu hwn yn gannwyll i ti yn nos dy dristwch,

YNA, TI A GREDI

Os y?th fradychwyd yn dy ymdrechion;
os gadawodd dy gyfeillion di ar drugaredd y dyrfa,
eto, os arhosodd un yn unig hyd y diwedd,

YNA, TI A GREDI

(D. Jacob Davies)



Holiday ynteu holy day?


?Ar y dydd cyntaf o?r wythnos ...? (Luc 24:1)

Mae?r Sul traddodiadol Cymreig yn prysur ddiflannu,
a bellach, diwrnod ydyw i lawer i wneud popeth ond addoli Duw.

Beth amdanom ni, sy?n ceisio bod yn ffyddlon i?r oedfaon heddiw?

Ai pobl yn cadw?r hen draddodiadau crefyddol yn slafaidd ydym,
neu Gristnogion yn mynychu oedfa oherwydd ein bod eisiau dod?

Yn yr Efengylau, fe welwn agendor mawr rhwng y Phariseaid a Iesu Grist
ynglŷn ? phwysigrwydd cadw?r Saboth.

I?r Phariseaid, llythyren gaeth y ddeddf a chadw cannoedd o f?n reolau oedd yn bwysig,
ond i?r Iesu, lles dyn sy?n bwysig.

Nid cadw?r Saboth er mwyn ei gadw oedd pwyslais Iesu,
ond ei gadw er mwyn iddo gael amser penodol i orffwyso ac i addoli Duw.

Mynegir hyn yn gryno yn Saesneg, ?Man?s week begins with a holiday and a holy day?.
Onid yw?r gair ?holiday? yn awgrymu y dylem ddefnyddio?r Sul
i ymlacio mwy ar yr aelwyd gartref,
ac i ymlacio hefyd ar aelwyd yr Eglwys.

Er mwyn hyn, dylai?r Eglwys fod yn fwy o aelwyd,
a?r aelwyd yn fwy o Eglwys.

Ond mae?r Sul i?w ddefnyddio,
nid fel ?holiday? yn unig,
ond fel ?holy day?

? fel diwrnod arbennig i addoli Duw,
ac i ddathlu newyddion syfrdanol yr atgyfodiad fod Iesu Grist yn Arglwydd bywyd a marwolaeth.

Felly, nid diwrnod diflas a beichus yw?r Sul i?r Cristion,
ond profiad i?w fwynhau a?i ddathlu mewn llawenydd.

Gadewch inni wneud hynny o?r galon, ac er clod i?w enw:

Hwn ydyw?r dydd y cododd Crist,
Gan ddryllio pyrth y bedd;
O! cyfod, f?enaid, na fydd drist
I edrych ar ei wedd.

John Lewis Jones
(Y Goleuad, 30 Mehefin 2006)


Gwyliau


Arglwydd, diolchwn am yr adnewyddiad
a rydd gwyliau i?n bywyd:
am gyffro?r disgwyl a?r cynllunio;
am ryddid oddi wrth ddyletswyddau bob dydd;
am brofiadau a chyfleon newydd.

Rhoddaist fyd rhyfeddol i ni:
ble bynnag yr awn fe?n hamgylchynir
gan bethau sy?n bleser i?n llygaid
ac yn faeth i?r meddwl.

Helpa ni i ddefnyddio?n gwyliau
i ganfod dy ogoniant di yn dy greadigaeth;
i ddefnyddio?n rhyddid i ddeall yn gliriach
y cyflawnder bywyd yr wyt ti?n ei gynnig i ni?n barhaus.

Derbyn ein diolch am gyfoeth amrywiol bywyd,
dy rodd di i ni;
a phan ddaw ein gwyliau i ben,
arwain ni?n ?l i?n cartrefi yn ddiogel,
wedi?n hadnewyddu a?n hysbrydoli
o gael gorffwys a chael mwynhau
rhyfeddodau dy fyd di.

Roy Chapman
(Amser i Dduw, gol. Elfed ap Nefydd Roberts)


?l Traed


Breuddwydiodd dyn un noson ei fod yn cerdded ar hyd y traeth
yng nghwmni ei Arglwydd.

Yn yr awyr fflachiai golygfeydd o?i fywyd.
Ym mhob golygfa gwelai ddwy set o olion traed yn y tywod,
un yn eiddo iddo ef, a?r llall yn eiddo?r Arglwydd.

Pan fflachiodd golygfa olaf ei fywyd,
troes yn ?l i edrych ar yr olion traed yn y tywod.
Sylwodd ar rai adegau yn ei fywyd

mai dim ond un set o olion traed oedd i?w gweld,
ac mai ar adegau tristaf ac isaf ei fywyd y digwyddai hyn.

Mewn penbleth, holodd yr Arglwydd am hyn.

?Arglwydd,? meddai, ?addewaist mai unwaith y penderfynwn dy ddilyn
y byddet yn cerdded gyda mi yr holl ffordd,
ond sylwaf ar adegau mwyaf helbulus fy mywyd
mai un set o olion traed yn unig a welaf.
Mae?n anodd deall, pan oeddwn dy angen fwyaf,
nid oeddet ar gael.?

Meddai?r Arglwydd, ?Fy mhlentyn annwyl, rwy?n dy garu ac ni?th adawaf fyth.
Yng nghanol dy ddioddef a?th dreialon,
pan nad oedd ond un set o ?l traed i?w gweld
? dyna?r adeg yr oeddwn yn dy gario di.?



GWEDDI'R ARGLWYDD

Ni fedraf ddweud EIN
os ydw i'n hunanol fy ysbryd.

Ni fedraf ddweud TAD
os na ddangosaf y berthynas yn fy mywyd beunyddiol.

Ni fedraf ddweud YR HWN WYT YN Y NEFOEDD
os ydw i'n meddwl mwy am y ddaear ac yn storio trysor i mi fy hun.

Ni fedraf ddweud SANCTEIDDIER DY ENW
os nad ydw i, a elwir yn Ei enw, yn sanctaidd.

Ni fedraf ddweud DELED DY DEYRNAS
os nad ydw i'n gwneud popeth i?w hyrwyddo.

Ni fedraf ddweud GWNELER DY EWYLLYS
os ydw i'n cwestiynu, yn ddigofus ac yn anufudd i?w ewyllys Ef.

Ni fedraf ddweud MEGIS YN Y NEF, FELLY AR Y DDAEAR HEFYD
os nad ydw i'n barod i gysegru fy mywyd iddo Ef.

Ni fedraf ddweud DYRO I NI HEDDIW EIN BARA BEUNYDDIOL
os nad ydw i'n byw ac yn gweithio?n gyfiawn.

Ni fedraf ddweud MADDAU I NI EIN DYLEDION FEL Y MADDEUWN NINNAU I?N DYLEDWYR
os ydw i'n genfigennus o rywun ac yn cas?u eraill.

Ni fedraf ddweud AC NAC ARWAIN NI I BROFEDIGAETH
os ydw i'n rhoi fy hunan yn fwriadol mewn sefyllfa i gael fy nhemtio.

Ni fedraf ddweud EITHR GWARED NI RHAG DRWG
os nad ydw i'n fodlon ymladd drwg yn ysbrydol ag arf gweddi.

Ni fedraf ddweud CANYS EIDDOT TI YW?R DEYRNAS
os nad ydw i'n ymddwyn yn ffyddlon i Iesu Grist.

Ni fedraf ddweud A?R NERTH
os byddaf ofn beth a feddyliai dynion a chymdogion ohonof.

Ni fedraf ddweud A?R GOGONIANT
os ydw i'n chwilio am ogoniant i mi fy hun.

Ni fedraf ddweud YN OES OESOEDD
os ydyw fy ngorwel yn rhwym wrth amser dyn ac nid wrth y tragwyddol.

Elwyn Parri, Caerffili
(O?r Goleuad, 9 Medi 2005)
--

Am fyfyrdodau ar y Nadolig, cliciwch Nadolig
Am wedd?au ar ddechrau blwyddyn, cliciwch Dechrau Blwyddyn
Am fyfyrdodau ar y Grawys a'r Pasg, cliciwch Pasg
Am fyfyrdodau ar y Pentecost, cliciwch Pentecost
Am fyfyrdodau ar Ddiolchgarwch, cliciwch Diolchgarwch



©Hawlfraint Ymddiriedolwyr Capel y Garn yw cynnwys gwreiddiol y safle. All original material on the site is copyright by the Trustees of Capel y Garn.
Crewyd y wefan/Website created by Technoleg Taliesin Cyf. - Admin/Gweinyddu